Sept'22 Kernwaarden
(Waar hij/ hem staat kan ook zij/ haar gelezen worden)
Inleiding
Kernwaarden, normen, behoeften, strategieën, kwaliteiten en vaardigheden worden vaak door elkaar gehaald. Dat is jammer, daardoor mist de essentie van waar alles om draait.
- Kernwaarden sturen ons gedrag. Een kernwaarde is, dat wat voor jou belangrijk is in het leven en verklaart wat de reden is dat je doet wat je doet. Kernwaarden zijn onze drijfveren. Zij zijn voor ieder anders, vaak hebben wij ze meegekregen vanuit ervaringen uit onze jeugd.
- Normen komen voort uit onze kernwaarden, een norm is één of meerdere van onze waarden die wij anderen opleggen. Een norm is een gedragsregel waar je zowel een ander alsook jezelf op af kunt rekenen.
- Een behoefte is dat wat je nodig hebt om je fijn te voelen.
- Een strategie is de manier waarop je een behoefte invult.
- Kwaliteiten zijn aangeboren eigenschappen die je verder kunt ontwikkelen.
- Vaardigheden zijn specifieke activiteiten die je aan kunt leren.
Kernwaarden
Jouw kernwaarden zeggen veel over wie jij bent, hoe jij in het leven staat en waar jij je wel of niet prettig bij voelt. Het kennen en naleven van je kernwaarden kan je zelfvertrouwen, zelfrespect en eigenwaarde vergroten. Wanneer je omgeving niet aansluit bij jouw kernwaarden kan dit stress en een ontevreden gevoel opleveren.
Wanneer je niet weet wat jouw kernwaarden zijn, kan het moeilijk zijn om met stress en ongewenste situaties om te gaan, of deze te veranderen. Je leeft dan incongruent; je doet, denkt of voelt iets anders dan je laat zien of horen (zie de vorige nieuwsbrief over ‘congruentie’). Wanneer je wel weet wat jouw waarden zijn en wat je eventueel wilt veranderen, dan maak je het jezelf veel gemakkelijker om congruent te leven en te herkennen en waar nodig op te lossen, wat er misgaat tussen jou en je omgeving!
Voorbeeld
Wanneer jouw kernwaarde (= dat wat jij belangrijk vindt) ‘onafhankelijkheid’ is, dan kun je ernaar streven om te zorgen dat je je eigen geld verdient. Wanneer daarbij jouw kwaliteit ‘ondernemen’ is dan zou je jouw waarde ‘onafhankelijkheid’ in kunnen vullen door zelfstandig ondernemer te worden. Vanuit de waarde ‘onafhankelijkheid’ kan het ook zijn dat je behoefte hebt aan ‘vrijheid’ en jouw strategie zou dan kunnen zijn om deze behoefte in te vullen door alleen te gaan wonen of te gaan reizen. Op het moment dat jij ook van anderen verwacht dat zij onafhankelijk functioneren, dan maak je hier een ‘norm’ van en dan zou je teleurgesteld kunnen raken.
Nog een voorbeeld
Wanneer jouw kernwaarde liefde is, je behoefte aan verbinding hebt en je kwaliteiten empathisch en zorgzaam zijn, dan zou je als strategie, kunnen gaan werken als therapeut o.i.d. Dit geeft je dan de mogelijkheid om congruent te kunnen leven.
Deze voorbeelden laten zien dat het heel persoonlijk is wat je kernwaarden, behoeften, strategieën, kwaliteiten en vaardigheden zijn en dat eenieder deze op heel andere manieren invult.
Normen
Wanneer je jouw waarden anderen oplegt, maak je daar een ‘norm’ van en kan je je daar heel druk om maken. Je vergeet dan, dat je op dat moment je eigen waarden niet naleeft. Wanneer we onze eigen waarden wel naleven, dan hebben we het vaak al druk genoeg met onszelf. Je leeft dan vóór, waar jij voor staat en anderen kunnen daar dan wel of niet een voorbeeld aan nemen. Of ze dit doen, dat maakt jou niet meer of minder gelukkig, want jij streeft en leeft jouw eigen waarden na. Jouw kernwaarden geven jouw leven richting. Oordelen over de waarden van een ander is niet handig, beter kan het zijn om te kijken vanuit welke kernwaarde(n) de ander het (door jou afgekeurde) gedrag vertoont. Wat drijft de ander?
Basisbehoeften
Wij kennen verschillende basisbehoeften, zoals bijvoorbeeld:
- Basisveiligheid
- Verbondenheid
- Erkenning en zelfwaardering
- Zelfexpressie
- Redelijke grenzen
- Autonomie.
Wanneer iemand in één of meerdere van bovenstaande basisbehoeften in de jeugd is tekortgekomen, dan kan die deze behoefte(n) in het volwassen leven buiten zichzelf blijven zoeken. Het is noodzakelijk om hier bewust van te worden en te leren om strategieën te vinden om deze behoeften zelf in te vullen. Anders zal deze persoon zich nooit voldoende bevredigd voelen in de gemiste basisbehoefte(n) en daarnaar blijven hunkeren buiten zichzelf en zich ‘nooit (goed) genoeg’ voelen. Hierbij loopt die dan het risico op bijvoorbeeld burn-out.
Strategieën
Een strategie is de manier waarop iemand zijn doel wil bereiken. Voorbeeld: Iemand zegt: “Ik heb behoefte aan een weekendje Parijs”. Dit is geen behoefte, dit is een strategie om de behoefte die erachter zit te vervullen. Het is dan ook belangrijk om je af te vragen, welke achterliggende behoefte je met een weekendje Parijs wilt bevredigen. Voor de één is dit avontuur, voor de ander rust, voor weer een ander is dit de behoefte aan genot. Wanneer je dit helder hebt, dan kan je kijken of het weekendje Parijs de enige manier is om deze behoefte te bevredigen, of dat dit ook op een andere manier zou kunnen. Zo geef je jezelf veel meer ruimte en vrijheid. Wanneer je je kernwaarden weet is het gemakkelijker om zelf invulling aan je behoeften te geven.
Kernkwaliteiten en vaardigheden
Kernkwaliteiten zijn in aanleg aanwezig en kunnen worden gebruikt en ontwikkeld. Kernkwaliteiten zijn unieke, persoonlijke eigenschappen. Voorbeelden van kernkwaliteiten: Daadkracht, empathie, geduld, zelfstandigheid. Kernkwaliteiten en karaktereigenschappen zijn vaak verbonden met een bepaald type persoonlijkheid.
Vaardigheden zijn specifieke activiteiten die je kunt aanleren en waar je goed in kunt worden. Voorbeeld: In een beroepsopleiding leer je specifieke vaardigheden om het betreffende beroep te kunnen uitoefenen. Vaardigheden worden ontwikkeld én geperfectioneerd, door oefening en praktische ervaring.
Zelfkennis
Wanneer je je kernwaarden helder hebt, dan weet je wat voor jou het belangrijkst in dit leven is. Dan worden dit je drijfveren en hoef je je niet meer te laten leiden door wat anderen belangrijk vinden. Waarden geven je leven richting. Wanneer je weet en voelt wie je bent en jezelf doelen stelt, die aansluiten bij je waarden, dan leef je congruent (zie vorige nieuwsbrief). Het zal je helpen om te reflecteren en gewenst gedrag te vertonen in verschillende situaties!
Stel jezelf de volgende vragen
1. Wat maakt mij gelukkig en tevreden?
2. Wat maakt mij trots?
3. Wat zijn voor mij de 5 belangrijkste kernwaarden?
4. Wat maakt deze 5 kernwaarden zo belangrijk voor mij?
5. In welke volgorde?
6. In hoeverre herkent mijn omgeving mij in deze 5 kernwaarden?
7. Weerspiegelen deze 5 kernwaarden mijn identiteit?
8. Ondersteunen deze 5 kernwaarden mij in alle omstandigheden?
9. Hoe komen deze kernwaarden tot uiting in mijn gedrag (in het verleden en in de toe- komst) zowel in werk als in privé?
10. In hoeverre heb ik deze 5 kernwaarden de afgelopen 2 weken nageleefd?
11. Hoe zou ik mijn kernwaarden (nog) beter kunnen naleven?