Wat is ADD
Dat een volwassene ADD kan hebben, is iets wat steeds bekender wordt binnen onze samenleving. Het blijkt niet alleen bij kinderen voor te komen en een stoornis te zijn ‘waar je overheen kunt groeien’. AD(H)D betekent: Attention Deficit (Hyperactivity) Disorder, oftewel aandachtstekortstoornis (met hyperactiviteit). Hyperactivity of hyperactiviteit staat tussen haakjes, omdat hyperactiviteit niet in elke verschijningsvorm aanwezig hoeft te zijn. Om kenbaar te maken dat het een volwassene betreft met deze stoornis wordt er tegenwoordig een ‘A’ achter gezet, wat voor ‘adult’ staat. Mijns inziens zou de naam 'aandachts-regulatiestoornis' (i.p.v. aandachtstekortstoornis) beter aangeven wat er aan de hand is bij mensen met ADD.
Wetenschap
Wetenschappers zijn het nog steeds niet met elkaar eens over hoeveel varianten er precies zijn. Dit komt doordat er nog allerlei onderzoeken plaatsvinden waaruit nieuwe gegevens worden verzameld. Ook is duidelijk geworden dat niet iedere persoon met ADD van elk symptoom last heeft, of in dezelfde mate. Om toch een indeling te gebruiken, volgt hier de grootste algemene indeling die men nu gebruikt:
- Aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit (ADHD)= ADHD-H (Hyperactive/Impulsive): Hierbij is sprake van een lichamelijke onrust, waarbij men het liefst wil bewegen of iets wil doen met handen of voeten.
- Aandachtstekortstoornis zonder hyperactiviteit (ADD)= ADHD-I (Inattentive): Bij deze variant valt er geen lichamelijke onrust waar te nemen, hierbij is de ‘onoplettendheid’ iets wat zeer naar voren komt.
- Aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit en impulsiviteit, oftewel het ADHD gecombineerde type= ADHD-C (Combined): Hierbij is sprake van zowel hyperactief als impulsief zijn én onoplettendheid! De hyperactiviteit hoeft niet altijd zichtbaar te zijn voor anderen, men is dan vooral erg druk in het hoofd.
Er is één hoofdprobleem aan te wijzen, namelijk het onvermogen om aandacht en gedrag consistent te reguleren, oftewel vast te houden. Verondersteld wordt dat de hersenen van mensen met ADD anders functioneren dan bij mensen zonder ADD. Mensen met ADD hebben een enorme gedachtestroom waardoor ze dromerig of ongeïnteresseerd kunnen overkomen op andere mensen. Door deze gedachtestroom kunnen ze zich moeilijk concentreren op de voor het specifieke moment relevante zaken. Het ‘filter’ dat relevante van irrelevante zaken scheidt, werkt minder goed. Veel mensen met ADD hebben, wanneer iets ze niet echt interesseert of pakt, moeite met zichzelf te motiveren net als met het volhouden en afronden van zaken.
Oorzaak van ADD
ADD bestaat uit een verzameling van specifieke persoonlijkheidskenmerken met een grotendeels erfelijke oorzaak. Het is geen karaktertrek of opvoedingsfout. ADD wordt door wetenschappers als een neurobiologische stoornis beschouwd: Er zijn steeds sterkere aanwijzingen dat genetisch- biologische factoren een sleutelrol spelen. Met name een tekort aan of onbalans in de aanwezigheid van twee neurotransmitters in de motorische cortex en in de prefrontale cortex van de hersenen, is kenmerkend. Bij mensen met ADD leidt deze afwijking in de neurotransmitters dopamine en noradrenaline tot aandachtproblemen, (hyperactiviteit in het hoofd) en impulsief gedrag.
Door een gebrek aan de juiste neurotransmitters, neemt de kwaliteit en de kracht van signalen tussen onderlinge hersencellen af. Hierdoor worden prikkels die binnenkomen langzamer en minder efficiënt verwerkt dan bij iemand zonder ADD. Iemand met ADD kan daardoor moeite hebben met het maken van onderscheid tussen relevante en niet relevantie informatie. Iedere prikkel is in eerste instantie even (on)belangrijk. Daardoor kan er in het hoofd regelmatig een mist van ongeordende gedachten ontstaan. Dat is dan ook de reden dat het vaak wat langer duurt voordat informatie is verwerkt en waardoor mensen met deze stoornis afwezig of dromerig kunnen lijken.
Bij mensen met ADD zijn hyperactief en impulsief gedrag in mindere mate aanwezig, of geheel afwezig. Het komt vaak voor dat kinderen met ADHD, naarmate ze ouder worden, minder hyperactief en impulsief gedrag vertonen. Gezegd moet worden dat ADD een net even andere aandoening is dan ADHD. ADD wordt in de DSM V niet apart vermeld, terwijl dit m.i. wel terecht zou zijn. Vandaar dat ADD valt onder de noemer AD(H)D. AD(H)D komt bij mannen vaker voor dan bij vrouwen.
Hyperfocus
De chaos, slordigheid en dromerigheid betekenen niet dat iemand die ADD heeft dom is. Met de intelligentie is niets mis, deze werkt alleen anders. ADD heeft tot gevolg dat iemand, op een andere manier leert, interpreteert, herinnert, denkt, waarneemt en oplossingen bedenkt. Ondanks dat een concentratiestoornis heel vervelend is, kent deze stoornis ook voordelen. Zo kan iemand zich, wanneer ergens grote interesse voor is, hyper- focussen. Dat zorgt vaak voor bovengemidelde prestaties. Daarnaast zijn mensen met ADD vaak heel creatief en leergierig, wanneer er voldoende tijd en rust is om de informatie te verwerken en op te nemen.
Diagnose ADD
Bij veel volwassenen met ADD is de diagnose in de kindertijd niet gesteld. Sommigen herkennen de diagnose pas wanneer deze bij één van hun kinderen is gesteld. Anderen komen op het spoor van ADD door middel van gesprekken met anderen, door een partner die signaleert dat er iets niet klopt, of door openbare bronnen, zoals bijvoorbeeld internet.
Er is geen eenduidige test voor ADD. De diagnose ADD wordt meestal gesteld op basis van een gestructureerde vragenlijst en een concentratietest. Er kunnen, indien wenselijk, ook familieleden of andere direct betrokkenen uitgenodigd voor een interview. De uitkomst van de vragenlijst en de gesprekken moeten helderheid geven over ADD. Het onderzoek en de diagnostiek worden over het algemeen uitgevoerd door een psychiater of een psycholoog. Voor het stellen van de diagnose ADD worden de specifieke DSM IV criteria van AD(H)D gebruikt, exclusief hyperactiviteit.
DSM IV criteria van AD(H)D
- Snel afgeleid door dingen en geluiden die niet belangrijk zijn voor de zaak waar men mee bezig is, bijvoorbeeld door mensen die elders aan het werk zijn.
- Moeite met plannen en organiseren van activiteiten, bijvoorbeeld werk of taken.
- Problemen met het voltooien van taken en tijdig klaar zijn.
- Niet goed concentreren op details en hierdoor slordigheidsfouten maken.
- Zeer vaak moeite met het volgen van uitleg en daardoor dingen missen.
- Vaak zaken vergeten en verliezen, bijvoorbeeld sleutels, geld, of materiaal dat nodig is om een opdracht uit te voeren.
Een moeilijkheid met de criteria is, dat men ervan uitgaat dat deze klachten aanwezig dienen te zijn in alle leefgebieden zoals wonen, werken of in andere situaties waarbij de omgeving bepaalde eisen stelt. Een ander punt is dat men veronderstelt dat de symptomen al in de eerste zeven levensjaren aanwezig zijn. Ze zijn bij mensen met ADD in de kleutertijd lang niet altijd onderkend. Vooral bij volwassenen die in de jaren zeventig in een tolerante omgeving zijn opgegroeid, zorgden aandachtstekort- en concentratie- stoornissen niet altijd voor grote problemen. Daarom worden ze bij een standaard onderzoek soms moeilijk herkend. Bovendien zijn de ouders die betrokken worden bij zo'n onderzoek vaak al op een respectabele leeftijd en is hun informatie niet altijd eenduidig en nauwkeurig. Aangezien ADD in ongeveer 75% van de gevallen een gevolg is van erfelijke belasting, is de kans groot dat één van de ouders zelf ADD heeft. Dit betekent dat in het gezin van herkomst, afwijken van de algemene norm niet altijd als een probleem werd ervaren.
Klik hier voor een overzicht van kenmerken van ADD bij volwassenen
Vormen van begeleiding
- Medicijnen als o.a. Ritalin, Concerta en antidepressiva (door een daartoe bevoegde arts of psychiater voorgeschreven en begeleidt), in combinatie met coaching.
- Specialistische coaching/ counselling/ begeleiding bij het managen van gedrag, sociale vaardigheden en het aanbieden van verschillende tools.
- Voeding zou volgens sommige behandelaars een positieve invloed kunnen hebben op de symptomen.