Acceptance and Commitment Therapy (ACT)

Is een relatief nieuwe vorm van gedragstherapie die aan het eind van de 20ste eeuw is ontwikkeld door de Amerikaanse psycholoog Steven C. Hayes. Bij ACT wordt cliënten geleerd zich te richten op zaken die ze op directe wijze kunnen beïnvloeden, zoals hun eigen gedrag, in plaats van controle proberen te krijgen over ervaringen die niet direct te beïnvloeden zijn, zoals emoties en gedachten (experiëntiële vermijding). Dit houdt een acceptatiegerichte houding in ten opzichte van deze emoties en gedachten. Men wordt zich bewust van de waarden die die na wil streven en van de behoeften die die heeft. De kern van ACT is dat het vechten tegen onvermijdelijke zaken, tegen het verleden en negatieve verwachtingen in de toekomst, uiteindelijk ten koste gaat van een waardevol leven.

De begeleiding vindt plaats aan de hand van zes kernprocessen (zes Zuilen van ACT):

1. Contact met het huidige moment: Bij ACT wordt mindfulness gebruikt als vaardigheid om beter om te gaan met gedachten en oordeelvrij in het hier-en-nu je ervaringen te observeren en te ondergaan zonder ervaringen te vermijden, te controleren of vast te houden. Alles wat er is, wat je denkt, voelt of ervaart, mag er zijn, zonder dat je er iets mee hoeft. Wat mag zijn, kan ook weer gaan.
2. Cognitieve defusie: Je doet een mentale stap achteruit en neemt de eigen gedachten minder serieus, je kijkt van een afstand naar je gedachten en overtuigingen. Je bent niet je gedachten, gevoelens of gedrag. Je leert cognities (kennis, ideeën, gedachten of overtuigingen) en gedrag te scheiden. Je kunt iets anders doen dan je gedachten je ingeven, wat keuzevrijheid geeft om het 'advies' dat je geest je geeft op te volgen, of niet.
3. Acceptatie: Je stelt je open voor negatieve emoties en pijlijke gevoelens, ze mogen er zijn, zonder dat je er iets mee hoeft.  Ieder mens krijgt vroeg of laat te maken met pijn, het gaat erom hoe je hier mee omgaat.
4. Zelf-als-context: Jezelf leren zien in context (samenhang) met je omgeving. Het denkende zelf is je geest en het observerende zelf is objectiever.
5. Waarden: Bepaal wat echt belangrijk is in het leven, wat jouw leven zinvol maakt en betekenis geeft, jouw persoonlijke behoeften. Bijvoorbeeld gezondheid, relaties, vriendschap, ontwikkeling, spiritualiteit, creativiteit, enzovoorts.
6. Toegewijde actie of engagement: De bereidheid om je gedrag stap voor stap te veranderen in de richting van de waarden waaraan je jezelf verbonden hebt.

ACT gaat ervan uit dat alle Zuilen met elkaar in verband staan en niet los van elkaar gezien worden. In combinatie kan het toepassen van deze processen leiden tot het ultieme doel van ACT: Psychologische flexibiliteit, ook wel psychische flexibiliteit genoemd. 

Het belangrijkste onderscheid met cognitieve gedragstherapie (CGT) is dat CGT zich richt op symptoomverlichting door verandering van de inhoud van gedachten, terwijl ACT zich richt op het veranderen van de relatie die een cliënt heeft met zijn gedachten, oftewel het veranderen van de functie van deze gedachten.

ACT is beïnvloed door boeddhistische inzichten in de onvermijdelijkheid van menselijk leed, het staat verder volledig los van het boeddhisme en steunt theoretisch volledig op de RFT (Relational Frame Theory). Er wordt veel gewerkt met aandachtgerichte oefeningen (mindfulness). Daarnaast wordt er veel gebruikgemaakt van metaforen, de therapeutische relatie, ervaringsoefeningen en humor.

In de laatste jaren is uit empirisch onderzoek gebleken dat ACT een effectieve behandelmethode is voor diverse psychische en lichamelijke problemen. 

JE BENT NIET WAT JE DENKT, VOELT, ERVAART OF HEBT, JE BENT VEEL MEER